|
|
استاد هريسی |
|
اشرفالعرفا
و الشعرا حاج ابوالحسن راجیتبريزی
|
||
|
|
||
|
اشرفالعرفا و الشعرا حاج
ابوالحسن راجیتبريزی مرحوم
ابوالحسن راجی تبريزی معرف خاص و عام درآذربايجان بالاخص تبريز به سال
1251 در محلة خيابانتبريز پا به عرصه هستی نهاده است به طوريكه اظهر منالشمس
فضولی كبيربل اكبر از قبيلة بيات خان بن گونخان بن خاقان الخواقين
اوغوز خاقان آذربايجانی وتبريزی الاصل است عارف كامل حاجابوالحسن راجی همآذربايجانی
الاصل و تبريزی المولود ميباشد گو اينكهجد اعلايش از جبل عامل به
آذربايجان آمده رفتن پدراو هم از آذربايجان به جبل عامل عاری از حقيقت
نيست(دكتری از خانوادة راجی در عصر محمدرضا پهلويوزير بهداری و منكر ترك
بودنش بود تا چه رسد بهتبريزی بودنش نبايد هر شجره را حجة بنی اسرائيلپنداشت)
علی ای حال پدرش حاج ملا علی اكبر زنوزيساكن قصبة زنوز آذربايجان بوده
از آنجا آمده به خويهفت سال در آن شهر به تحصيل علوم مقدماتی اشتغالورزيده
سپس به تبريز آمده و توانسته از تحصيل علومگوناگون برخوردار گردد همچنين
در اين شهر ازدواجكرده و كثيرالاولاد گشته است مرحوم حاج ميرزاابوالحسن
راجی يكی از فرزندان اوست الحاج ملاعلياكبر زنوزی پدر راجی در زنوز ضيعاتی
داشته كهعايداتش زندگی مرفه او را فراهم ميگردانيده استمرحوم راجی در
ساية اين رفاه توانسته تحصيلاتعلمی خود را به حد كمال رساند در اكثر تذكرهها
او بااخلاق حسنه و صفات حميده متصف است تا چهلسالگی در شهرهای متعدد
خصوصاً همدان به تجارتاشتغال داشته است به سال 1291 قمری با جماعتی
ازتجار تبريز از طريق دريا عازم زيارت كعبه و انجاممراسم حج تمتع گرديده
است. حقير
در اين خصوص اطلاعاتی از راديوی تبريز پخشنمودهام خلاصه آن شرح مفصل
چنين است (نور جهانخانم) مادر شاعر شهير و عارف عريف محمد عليسلطان
توپچی هريس كه مادر و پسر باراقم اين حروفهمشهری هستند به سال 1291 قمری
با ابوالحسن راجيدر يك كشتی به سوی مكه معظمه رهسپار گشتهاند ازفرزند
دختر نور جهان خانم رحمنبگ كراراً شنيدم كه ازقول مادر زنش چنين نقل
ميكرد با زائران كعبةآذربايجان در دو كشتی به سوی مقصد حركت كرديمحاج
ميرزا حسن راجی همركاب ما بود به مقصد رسيديمپس از انجام مناسك حج موقع
مراجعت راجی متردد بودكه به كدام يك از دو كشتی سوار شود پس از مشورت
باتفكر بر كشتی ديگر نشست و با ما همراه نگرديد دوكشتی با فاصلة متعادل به
سوی آذربايجان رهسپارشدند ناگهان طوفان مهيبی دريا را فرا گرفت فريادالغوث
فضا را فرا گرفته بود همه از هستی نااميد شديم تاآرامشی برقرار شد مردان
فرياد ميزدند كه كشتيرفقای ما غرق گشته و آنها نابود شدهاند ضجّة كوشها
راكر مينمود النهايه معلوم شد كه عدة كثيری غرقشدهاند كه راجی هم از
غرق شد كانست اين واقعة شومدر محرم سال 1352 اتفاق افتاد ماده تاريخ
(الغفّار) استراجی بيشك يكی از عرفای نامی و شعرای شيرين زبانو محكم بيان
آذربايجان ميباشد كه در سير سلوكمراحل طی كرده و به منازلی واصل گرديده
است درادبيات فارسی و تركی نه قسم اعم از قصيده و غزل وقطعه، ترجيعبند
و غيره شعر داريم راجی در شعر وشاعری از اكثر آنها غفلت نورزيد، و مثنويّاتچشمگيری
دارد حكايت ابراهيم ادهم و ملاقات او را بارابعة بصری و اسطورهيی پيشواز
كعبه از رابعه را بهنحو احسن مثنوياً سروده است نوحهها و سينهزنها
وافرادی زيبا و دلنشينی دارد سه بيت از غزلی كه بيانگرمقامات و حالات او در
سير سلوك عرفان ميباشدنموزجاً درج ميشود (ساقی دوروب اياقه جامبلورالينده/
سانكی تلؤلؤ ائيلر دريای نور الينده /مينای ميدوتوبدور بير شيوه ايله ساقی /
گويا دوتوبصراحی غلمان، حور الينده / بولمم نه ميمنت وار بوباده ده
حريفان / بينا اوْلور دوتاندامی جامی كور الينده)راجی آثار زيبايی به زبان
فارسی دارد دو بيت از يكغزلش نقل ميشود (عشق زسر برون كند كبر و غرور
وناز را / سر بنهد سبكتين بر كف پای اياز را / زآتشعشق گلرخان پاك بسوزم
اين جهان گركشم از دلم نهاننالة جانگداز را) راجی در فن تجنيس كه به
تركي(تويوق) ناميده شده يد بيضا نشان داده است. مثنوييمطولی دارد كه در
هر بيتش تجنيس وجود دارد درغزلياتش نيز از اين هنر استفاده نمود. اين بيت
از غزليدر محل شاهد قرار ميگيرد (اويارين زلف لاچينی ائدهرصيد آهويی چينی
/ خراج چين و ماچينی ساليبديربيرجه ما چينه) در فن تجنيس راجی عندالشعرا
بيبديلاست بحر كامل از پنج بحر مختص ادبيات عرب استراجی علاقة خاصی بر
اين بحر دارد چنانچه گويد(يئتيشنده مهر جماليوه دؤنهرهم اگرچه هلاله من
/عجبا بو وضعيله مايلم گنه بزم عيش وصاله منگؤتورون بو مرهم زخميمی
اوْلا خانة دله روزنه سيخيلااگر غمی دلبرين باتارام كؤنولده ملالهمن) از
آثار راجيای بسا كه در مورد ارسال مثل قرار گرفتهاند به چند بيتاشاره ميشود
(خوبان شهری بيز دئييروخ تاريساخلاسين / منظوريميز بودوركی بيزيم ياريساخلاسين)
و (غربال چون ائدهر حركت هرج مرج اولار /صبر ائله چوخ داريخما آريتماق
خياليوار) راجی بيشتراز ساير شعرا از زاهدان ريائی اظهار تنفر نموده است ودر
هجو مدّ عيان عرفان توخالی چهار پارة مفصلی دارد.كليات آثارش برای اولين
بار در چاپخانه مرحوم آقا علياصغر به سال 1293 قمری در تبريز چاپ شده است. راجيده بو بير بيت حس اختتام كلاما
جهت درجاوْلونور. آتش شوق محبت يانديريردی عاقبت شمعلر
ناحق يئره يانديرديلار پروانهنی برگرفته از:http://www.shamsorg.com/ |
|
|
